८४ सोस

गेले दोन तीन दिवस मी सातत्याने दोन नव्या भाषा  ऐकते आहे. माझ्या भोवतालचे लोक तसे समंजस आहेत,  मला या दोन्ही भाषा बोलता येणे तर दूरचेच, त्या मला समजतही नाहीत हे त्या सर्वाना चांगले माहिती आहे. त्यामुळे शक्यतो इंग्रजी भाषेचा वापर चालू आहे. इथे एक बरे आहे, की शिपाई आणि वाहनचालकही मस्त इंग्रजी बोलतात – माझ्यापेक्षाही सफाईने बोलतात. गावातही अनेकांना इंग्रजी बोलता येते.  त्यामुळे मला संवाद साधायला अडचण अशी काही नाही. पण तरी अनेकदा लोक एकमेकांशी ज्या दोन भाषा सहजतेने बोलतात त्या आहेत खासी आणि गारो.

मी सध्या मेघालयात आहे, अजून चार दिवस असणार आहे. इतर वेळी मी त्या त्या भाषेतली कामचलाऊ वाक्य शिकून घेते; इथ मात्र तशी गरज नसल्याने मी तो विनोदी प्रयत्न करत बसले नाही.खासी आणि गारो दोन्ही भाषा रोमन लिपीत लिहिल्या जातात – त्यात वर्तमानपत्र आणि मासिकही निघतात. आज एकजण खासी भाषेतल वर्तमानपत्र वाचत होती, तेव्हा अक्षर ओळ्खीची दिसूनही त्या शब्दांचा अर्थ लागत नव्हता तेव्हा मजा वाटली.

=====================================

Pyllait im u khynnah 9 snem ialade bad ka pyrsa na u runar ba pyniap ia ka kmie kpa bad para

Wat lada u Bremingstar Mylliem 28 snem rta ula pynjah burom ia ka shnong Mawsaiñ, da kaba pyniap dusmon ia la u jong u kpa ka kmie bad ka para kynthei ha ka shnong Mawsain Mawkyrwat ha ka 2 tarik mynta u bnai, hynrei ha katei ka miet

http://mawphor.com/

======================================

शब्दाना अर्थ असतो तो नेमका कशामुळे? अनेकदा तसा तो आपल्याला शिकवला गेल्यामुळे! उदाहरणार्थ ‘कागद’ या शब्दाने एक विशिष्ट प्रतिमा आपल्या मनात निर्माण होते. कागदाचा आकार, त्याचा रंग, त्याचा स्पर्श, त्याचा उपयोग, त्याचे मूल्य --- अशा अनेक प्रकारे ही प्रतिमा आपल्या मनात येते. त्यामागे ‘कागद' या शब्दातून आजवर आपल्याला आलेला अनुभवही असतो जमेस धरलेला. जेव्हा शब्द आणि अर्थ यांची सांगड बसत नाही, तेव्हा एक तर आपण शब्द बदलतो ('मला तस नव्ह्त म्हणायच' ही आपली सफाई असते) किंवा त्याचा अर्थ आपण नव्याने लावतो ('हे माझ्या लक्षात नव्ह्त आल' अस आपण म्हणतो!)

नवीन शब्द आपण शिकतो तेव्हा त्याचा अर्थ समजून घेतो आणि त्यानुसार तो शब्द योग्य  प्रसंगी  वापरतो. असे मग शब्द आपल्या अंगवळणी पडत जातात , सवयीचे होतात.

अगदी आपल्या रोजच्या वापरातले शब्द त्यातली अक्षर सुट्टी करून वापरली की निरर्थक वाटायला लागतात. ‘वापर' हा शब्द घ्या उदाहरणार्थ ‘वा', ‘प' आणि ‘र" अशी तीन अक्षरे वेगवेगळी उच्चारत राहिली; की त्या तीन अक्षरांचा एकत्र प्रयोग जो अर्थ देतो तो नाहीसा होतो; आणि मागे उरतात ती  एकमेकांशी काहीही संबंध नसणारी तीन अक्षरे! अस करत राहिल, की हळूहळू मला बोलण, लिहिण, वाचण या सगळ्या क्रिया नेहमी निरर्थक वाटायला लागतात. अस वाटत, की आपल्याभोवती कसलीतरी भयंकर पोकळी आहे आणि ती जाणवू नये म्हणून आपण उगीच शब्दांचे इमले रचत बसलो आहोत. बोलता न येणारे, वाचता न येणारे , लिहिता न येणारे असंख्य जीव या सृष्टीतलावर आहेत – त्यांच जगण काही पूर्णत: निरर्थक असत नाही! 

शिवाय आपले शब्द आणि त्याचे दुस-यानी काढलेले – लावलेले अर्थ यात अंतर राहणार!

दुस-यांचे शब्द आणि आपण त्याचा लावलेला अर्थ यातही  अंतर राहणार!

हे सगळ मी या ब्लॉगवर लिहिते आहे हा पण एक विरोधाभास आहेच!  शब्दांचा सोस - दुसर काय?