एखादी व्यक्ती एखादं काम अनेक वर्षांपासून करत असेल आणि त्या व्यक्तीला त्या कामाबद्दल विचारल्यावर धड काही सांगता येत नसेल, तर तुम्ही तिला काय म्हणाल?
मी या प्रसंगात दुस-या बाजूला आहे, कारण अशी एक गोष्ट आहे की जी अनेक वर्षे करूनही मला तिच्याबद्दल काही नीटपणे सांगता येणार नाही.
मी अर्थातच कविता लिहिण्याच्या प्रक्रियेबाबत बोलते आहे.
कवितेचा अर्थ 'कवी’च्या जीवनात शोधण्याचा प्रयत्न केवळ समीक्षक करतात असं नाही, तर सर्वसामान्यपणे बहुतेक माणसं करतात. त्याला कंटाळून मी कविता इतरांना वाचायला देणं अनेक वर्षे बंद केलं होतं. मला ओळ्खणा-या असंख्य माणसांना मी कविता लिहिते हे माहितीही नाही.
आता त्यादिवशीचे उदाहरण घ्या. माझ्यासाठी तो अगदी एक सर्वसामान्य दिवस होता. दिवसभरात काहीही विशेष घडलं नाही. कार्यालयातून आल्यावर घरातल्या घरातच मी अर्धा तास चालते. माझ्या त्या फे-या चालू होत्या. अचानक माझा श्वास थांबला. मी टेबलावरचा कागद पेन घेतला आणि काही ओळी लिहिल्या. पाच मिनिटांत मी पूर्ववत माझं चालणं सुरू केलंही होतं.
हे शब्द आले कुठून? ते का आले? ते येणार हे मला आधी माहिती होतं का? मी नेमकं असंच का लिहिलं? येणारे शब्द कागदावर न उतरवण्याचं स्वातंत्र्य मला आहे का? मी शब्दांना 'या’ असं आवाहन करू शकते का?
यातील एकाही प्रश्नाचं उत्तर मला माहिती नाही. आणि मी तीस वर्षांपूर्वी पहिली कविता लिहिली होती. आहे ना गूढ गंमत?
आता मी प्रसिद्ध कवी नाही म्हणून ठीक! नाहीतर या कवितेचा कुणी काय काय अर्थ लावला असता हे पाहणं मनोरंजक ठरलं असतं.
असो.
तर ही कविता.
दुःख सरण्याचे नाही,
दुःख हरण्याचे नाही,
कळ धुम्मस मनात,
दुःख विरण्याचे नाही.
दुःख मातले थोडेसे,
दुःख आतले थोडेसे,
वसा विरक्तीचा घेता,
दुःख बेतले थोडेसे.
काही उणे, बाकी दुणे,
जगण्याचे ताणेबाणे,
थेंब पावसाचा नाही,
आणि पीक सोळा आणे.
भग्न काळोखली रात,
जन्म पारखले सात,
घाव झेलून पडता,
मंद थरथरे हात.
दाही दिशा सुप्त शब्द,
मालक हा मुक्त शब्द,
देह मनाला सांधतो,
ताणलेला तृप्त शब्द!
पुणे २७ ऑक्टोबर २००९ २०.००
